Okullarda Görünmez Tehlike: Akran Zorbalığı
Okullar, çocukların sadece akademik bilgi değil; sosyal beceriler, empati ve güven duygusu kazandıkları alanlar olmalıdır. Ancak son yıllarda artan araştırmalar, okulların zaman zaman akran zorbalığının sahnesine dönüştüğünü gösteriyor. Çocukluk çağında maruz kalınan bu davranışlar çoğu kez gözden kaçıyor ve “çocuklar arasında olur” diye küçümseniyor. Oysa bu, uzun vadede ciddi psikolojik etkiler bırakabilen bir durum.
Akran zorbalığı; fiziksel, sözel, sosyal veya dijital yollarla bir çocuğun başka bir çocuk tarafından tekrar eden ve kasıtlı olarak incitici davranışlara maruz bırakılmasıdır.
Bunun nedenleri çoğunlukla ;
- Güç ve kontrol arayışı: Çocuğun kendini güçlü hissetme veya bir gruba kabul edilme isteği.
- Model alma: Evde ya da çevrede şiddet ve olumsuz iletişim örneklerine maruz kalmak.
- Empati eksikliği: Çocuklara duyguları anlama ve ifade etme becerisinin yeterince kazandırılmaması.
- Okul iklimi: Zorbalığı önleyici politikaların yetersiz olması veya yetişkinlerin ilgisiz tutumu.
Nasıl Anlarız?
Zorbalığa uğrayan çocuk genellikle kendini ifade etmekte zorlanır. Ancak bazı işaretler vardır:
- Okula gitmek istememe, karın ağrısı, mide bulantısı gibi psikosomatik şikâyetler
- Akademik başarının düşmesi
- İçine kapanma, arkadaş ilişkilerinin bozulması
- Eşyalarının sık sık kaybolması veya zarar görmesi
- Uyku sorunları, kabuslar
Bu belirtiler, çocuğun duygusal bir zorlanma yaşadığını gösterebilir ve ebeveyn/öğretmen için “yardım çağrısı” niteliğindedir. Akran zorbalığına maruz kalan çocuklarda özgüven kaybı, sosyal kaygı, depresyon, öfke problemleri, okuldan soğuma ve ilerleyen dönemlerde ilişkilerde güven sorunu yaşama gibi ciddi etkiler görülebilir. Yalnızca mağdur olan değil, zorbalığı uygulayan çocuklar da ileride riskli davranışlara, suç oranlarının artmasına ve sağlıksız ilişkilere daha yatkın hâle gelebilir.
Önleme ve Müdahale
- Ebeveynler: Çocuğunuzun hislerini yargılamadan dinleyin, güvenli bir ifade alanı yaratın.
- Öğretmenler ve Okul Yönetimi: Zorbalığı normalleştirmeyen, şiddet ve alay karşıtı net bir tutum geliştirin. Sosyal-duygusal beceriler üzerine programlar uygulayın.
- Çocuklar: Zorbalığa tanık olduğunuzda sessiz kalmayın, güvendiğiniz bir yetişkine haber verin.
- Toplum: Medya ve sosyal ağlarda farkındalık kampanyaları ile empati kültürünü destekleyin.
Unutmayın ; Akran zorbalığı görünmez olabilir ama etkisi çok gerçektir. Bunu anlamak için çocukların davranış ve duygularına dikkat etmek, okullarda güvenli bir atmosfer yaratmak ve toplum olarak empatiyi teşvik etmek gerekir. Küçük bir farkındalık, bir çocuğun yaşamında büyük bir iyileşmenin ilk adımı olabilir.
